Πρέπει ή όχι να ανοίξουν τα σχολεία εν μέσω πανδημίας του κοροναϊού; Ποια σχολεία να ανοίξουν πρώτα και πότε; Πόσο κινδυνεύουν τα παιδιά; Αυτά τα ερωτήματα συνεχίζουν απασχολούν τους επιστήμονες, τις κυβερνήσεις και τους γονείς σε πολλές χώρες του πλανήτη.
Κάποιες ήδη έκαναν τα πρώτα βήματα επαναλειτουργίας των σχολικών μονάδων, ενώ άλλες χώρες θα ακολουθήσουν σύντομα. Στην Ελλάδα -με βάση τον μέχρι στιγμής προγραμματισμό- οι σχολικές μονάδες θα ανοίξουν σταδιακά, με προτεραιότητα τη Γ’ Λυκείου και το «βλέμμα» στις Πανελλήνιες 2020 που θα ξεκινήσουν στις 15 Ιουνίου. Έτσι, στις 11 Μαΐου αναμένεται η επιστροφή στα θρανία των μαθητών της Γ’ Λυκείου, ενώ μια εβδομάδα αργότερα, στις 18 Μαΐου, θα ακολουθήσουν εκείνοι της Α’ και Β’ Λυκείου, καθώς και οι μαθητές των Γυμνασίων. Για τα Δημοτικά, δε, οι αποφάσεις θα ληφθούν στο τέλος Μαΐου αναλόγως των συνθηκών που θα επικρατούν σχετικά με την εξέλιξη της πανδημίας.
Το ζήτημα έχει προκαλέσει ηχηρές αντιδράσεις και διαφωνίες τόσο σε επιστημονικό επίπεδο όσο και πολιτικό, ενώ από το «κάδρο» δεν θα μπορούσαν να λείπουν οι άμεσα σχετιζόμενοι, δηλαδή οι καθηγητές και οι γονείς των μαθητών.
Παρόλο που υπάρχουν «γκρίζες ζώνες» στις γνώσεις των επιστημόνων, οι περισσότεροι διεθνώς -και στη χώρα μας- συμφωνούν ότι τα παιδιά κινδυνεύουν λιγότερο και ότι τα σχολεία μπορούν και πρέπει σταδιακά να ανοίξουν ξανά, έστω και με κάποιο αναπόφευκτο ρίσκο – ένα ρίσκο που άλλωστε συνοδεύει γενικότερα την άρση των περιοριστικών μέτρων.
Στην αντίπερα όχθη, ορισμένοι επιστήμονες παραμένουν επιφυλακτικοί. Ανησυχούν δηλαδή επειδή, ακόμη κι αν τα παιδιά μεταδίδουν λιγότερο τον κοροναϊό, δεν παύουν να κάνουν πολλές ανεξέλεγκτες επαφές, ιδίως στο σχολείο.
Σε πολιτικό επίπεδο, η κυβέρνηση συντασσόμενη με την πλειοψηφία των επιστημόνων -και φυσικά με την έγκριση του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας- επισημαίνει πως έχει διαλέξει ένα σχέδιο συντηρητικό και μετριοπαθές, ξεκινώντας μία διαδικασία η οποία κάθε βήμα της θα αξιολογείται και θα επανεξετάζεται αν χρειαστεί στο πλαίσιο νέων δεδομένων. Ωστόσο, στο σημείο αυτό δέχεται έντονη κριτική από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, τα οποία εκφράζουν την αντίθεσή τους στο άνοιγμα των σχολείων για λίγες ημέρες, με κίνδυνο να εξαπλωθεί περαιτέρω η πανδημία του κοροναϊού, τονίζοντας παράλληλα την απουσία τεστ και τις ελλείψεις σε μάσκες, υποδομές κτλ.
Το σχέδιο της κυβέρνησης συναντά ηχηρές αντιδράσεις και στους κόλπους των εκπαιδευτικών, αρκετοί από τους οποίους αρνούνται να επιστρέψουν στα σχολεία. Μάλιστα, η Ομοσπονδία των καθηγητών (ΟΛΜΕ) καλεί στους εκπαιδευτικούς σε τρίωρη στάση εργασίας, αύριο 6 Μαΐου και προτρέπει τις τοπικές ενώσεις εκπαιδευτικών (ΕΛΜΕ) σε επίσης προκήρυξη τρίωρης στάσης εργασίας μέχρι τη λήξη του ωραρίου.
Οι καθηγητές σημειώνουν ότι στα περισσότερα σχολεία δεν έχουν γίνει απολυμάνσεις, δεν υπάρχουν οι απαραίτητες κτιριακές υποδομές (αίθουσες με τα απαραίτητα τετραγωνικά μέτρα), δεν έχουν προβλεφθεί άδειες για τους εκπαιδευτικούς που έχουν ασθένειες ή άτομα που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες στο άμεσο οικογενειακό τους περιβάλλον, ούτε υπάρχει μέριμνα για τις άδειες ειδικού σκοπού των αναπληρωτών.
Από την πλευρά τους, προβληματισμένοι εμφανίζονται και οι γονείς, για τους οποίους κύριο ζήτημα είναι πώς θα διασφαλιστούν οι όροι και οι προϋποθέσεις προκειμένου να ανοίξουν τα σχολεία, και αν πραγματικά διασφαλίζεται η υγεία των μαθητών χωρίς να μετακυλίεται το κόστος και η ευθύνη σε γονείς και μαθητές.
Το άνοιγμα των σχολείων και η ομαλή λειτουργία τους -από τη στιγμή που έχει τεθεί προς το παρόν υπό έλεγχο η πανδημία του κοροναϊού- αποτελεί το επόμενο μεγάλο στοίχημα της κυβέρνησης, η επιτυχής αντιμετώπιση του οποίου θα αποτελέσει θεμέλιο πάνω στο οποίο θα χτίσει την επόμενη ημέρα στη χώρα.
Τι δείχνουν νέες μελέτες για τα παιδιά
Σε επιστημονικό επίπεδο, αρκετές μελέτες έχουν δώσει ενδείξεις ότι τα παιδιά είναι λιγότερο πιθανό να μολυνθούν από τον κοροναϊό SARS-CoV-2 και συχνά δεν τον μεταδίδουν σε άλλους. Συνεπώς, δεν μπορούν να θεωρηθούν φορείς υπερ-μετάδοσης, όπως υπήρχε αρχικά ο φόβος, με βάση και την εμπειρία των ιών της γρίπης και του κρυολογήματος που μεταδίδονται εύκολα μεταξύ των παιδιών.
Μια πρόσφατη ανασκόπηση όλων των έως τώρα επιστημονικών δεδομένων δεν μπόρεσε να βρει ούτε μια περίπτωση παιδιού κάτω των δέκα ετών που να έχει μεταδώσει τον κοροναϊό σε κάποιον άλλο. Επιπροσθέτως, οι αριθμοί παγκοσμίως δείχνουν σαφώς ότι ένα μικρό παιδί έχει μηδαμινή πιθανότητα να αρρωστήσει σοβαρά και να πεθάνει από Covid-19.
Υπό το φως αυτών των στοιχείων και προκειμένου να ωφεληθούν τα παιδιά τόσο για τη μόρφωση όσο και για την ψυχική ισορροπία τους, μερικές κυβερνήσεις -ανάμεσά τους και η ελληνική- μετά από εισήγηση των επιστημονικών συμβούλων τους, αποφάσισαν να ανοίξουν σταδιακά τα σχολεία.
Ωστόσο, υπάρχουν μερικοί επιστήμονες που ανησυχούν ότι, ακόμη κι αν τα παιδιά μεταδίδουν λιγότερο τον κοροναϊό, δεν παύουν να κάνουν πολλές ανεξέλεγκτες επαφές, ιδίως στο σχολείο. Σύμφωνα με τον Ιταλό επιδημιολόγο Μάρκο Ατζέλι του Ιδρύματος Bruno Kessler, τα παιδιά έχουν περίπου το ένα τρίτο της πιθανότητας να μολυνθούν σε σχέση με τους ενήλικες, αλλά έχουν επίσης περίπου τριπλάσιες επαφές από τους μεγάλους, οπότε υπάρχει φόβος για επιτάχυνση της μετάδοσης του ιού μετά το άνοιγμα των σχολείων.
Πυρά αντιπολίτευσης κατά του κυβερνητικού σχεδίου
Σε πολιτικό επίπεδο, έντονη κριτική στην κυβέρνηση ασκούν κόμματα της κοινοβουλευτικής αντιπολίτευσης, με αφορμή το σχέδιο για την επανέναρξη των σχολείων που παρουσίασε η υπουργός Παιδείας, Νίκη Κεραμέως.
Σε συνέντευξη που έδωσε στον ραδιοφωνικό σταθμό RealFm, ο Νίκος Φίλης, υποστήριξε πως τα σχολεία «δεν χρειαζόταν να ανοίξουν -πλην της Γ’ Λυκείου. Εξάλλου για το επιχειρούμενο άνοιγμα των γυμνασίων και των άλλων δύο τάξεων του λυκείου δεν υπάρχει πλέον η ομοφωνία των ειδικών, κάτι που χαρακτήριζε προηγούμενες ρυθμίσεις (όπως το lockdown). Τώρα ειδικοί εκφράζουν αντίθετη άποψη».
Την απουσία των απαραίτητων test για την ασφαλή επιστροφή των μαθητών στα θρανία, επισημαίνει το Κίνημα Αλλαγής, τονίζοντας πως όλα θα δοκιμαστούν στην πράξη.
«Χωρίς πολιτική και σχέδιο για τα τεστ, κάθε «πείραμα» επιστροφής στην καθημερινότητα μοιάζει κενό γράμμα, που κρύβει κινδύνους για όλες τις κοινωνικές, ηλικιακές και επαγγελματικές ομάδες, αλλά κυρίως, για τον ευάλωτο πληθυσμό» τονίζει μεταξύ άλλων το ΚΙΝΑΛ και επαναφέρει την πρότασή του για τη δημιουργία του Δικτύου Πρώτης Γραμμής και για τεστ ακόμη και στο σπίτι καλώντας την κυβέρνηση να ανακοινώσει ειδικό επιχειρησιακό σχέδιο για αυτό. Σημειώνει επίσης πως η δωρεάν παροχή μάσκας και αντισηπτικών σε νοσοκομεία, ιδρύματα, κοινωνικές δομές είναι αυτονόητη και απαραίτητη.
Από την πλευρά του, το ΚΚΕ ζητά να πληρούνται όλες οι συνθήκες υγείας και ασφάλειας, να προστατευτούν ιδιαίτερα οι ευπαθείς ομάδες, να μην αντιμετωπίζεται με ημίμετρα η αναγκαία μείωση του αριθμού μαθητών ανά τάξη, καθώς και να ληφθούν όλα τα αναγκαία παιδαγωγικά και εκπαιδευτικά μέτρα για την ομαλή μετάβαση των μαθητών στην εκπαιδευτική μορφωτική διαδικασία.
Η θέση του υπουργείου Παιδείας
Απαντώντας στα πυρά της αντιπολίτευσης, το υπουργείο Παιδείας με μία σειρά ερωταπαντήσεων επιχειρεί να δώσει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για το σταδιακό άνοιγμα των σχολείων.
Όπως επισημαίνει, μεταξύ άλλων, «εστιάζουμε στη σταδιακή επαναφορά σε μία νέα κανονικότητα, πάντα υπό αυστηρούς όρους και προϋποθέσεις ασφαλείας. Με δεδομένη την καθημερινή επαγρύπνηση των ειδικών, επαναφέρουμε τους μαθητές στο σχολικό τους περιβάλλον, η απουσία από το οποίο ενδέχεται να έχει μακροχρόνια αρνητικά αποτελέσματα. Οι ημέρες, δε, δεν είναι λίγες, αν συνυπολογίσουμε το γεγονός ότι τα τμήματα θα έχουν τους μισούς μαθητές, επομένως η εκπαιδευτική διαδικασία θα είναι πιο έντονη, ενώ για τις ημέρες που οι μαθητές θα είναι σπίτι, θα έχουν σαφείς οδηγίες μελέτης. Το υπουργείο Παιδείας είναι σε διαρκή επικοινωνία με τους ειδικούς και προετοιμασμένο για παν ενδεχόμενο».
Παράλληλα, υποστηρίζει πως «όλες οι εκπαιδευτικές δομές έχουν λάβει τα απαραίτητα μέτρα για την ομαλή λειτουργία των σχολικών μονάδων. Για τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού, προβλέπεται διάσπαση των τμημάτων και ανώτατο όριο 15 μαθητών ανά τάξη, 1,5 μέτρο απόσταση μεταξύ τους, συχνός καθαρισμός, προμήθεια αντισηπτικών για το σύνολο των σχολείων της χώρας, χωριστά διαλείμματα, μη λειτουργία των κυλικείων. Επιπλέον, τα σχολεία θα ενημερωθούν με τις νέες οδηγίες του ΕΟΔΥ για τους κανόνες υγιεινής και τα ατομικά μέτρα προστασίας μέσω εγκυκλίων, βίντεο και καθοδηγητικών τηλεδιασκέψεων με την ηγεσία του υπουργείου Παιδείας».
Αρνούνται οι καθηγητές να εμφανιστούν στις σχολικές μονάδες
Τις συγκαταθέσεις της κυβέρνησης δεν συμμερίζονται οι καθηγητές, οι οποίοι θεωρούν ότι δεν έχουν παρθεί όλα τα μέτρα ασφαλείας και προχωρούν σε στάσεις εργασίας.
Ειδικότερα, αρνούνται να πάνε στα σχολεία, από αύριο οι καθηγητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και προχωρούν σε στάσεις εργασίας, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για το άνοιγμα γυμνασίων και Α΄και Β΄λυκείου. Οι καθηγητές θεωρούν ότι δεν έχουν παρθεί όλα τα μέτρα ασφαλείας τόσο για τους ίδιους όσο και για τα παιδιά.
Μάλιστα, το συνδικαλιστικό τους σωματείο (ΟΛΜΕ) προτρέπει τους εκπαιδευτικούς, που ανήκουν οι ίδιοι ή μέλη της οικογένειας τους σε ευπαθείς ομάδες να κάνουν χρήση των προβλεπομένων αδειών (ειδικού σκοπού, αναρρωτικές, κανονικές) για τις 7 και 8 Μαΐου, στην περίπτωση που το υπουργείο Παιδείας δεν ανακαλέσει την απόφαση του.
Στο πλαίσιο αυτό η ΟΛΜΕ κήρυξε στάση εργασίας την Τετάρτη 6 Μαΐου για τις 3 πρώτες ώρες του ημερήσιου και του εσπερινού ωραρίου. Παράλληλα, καλεί τις ΕΛΜΕ να προκηρύξουν 3ωρες στάσεις εργασίας για το υπόλοιπο του ωραρίου ως πρώτο βήμα αντίδρασης τόσο για το άνοιγμα των σχολείων όσο και για το κατατεθέν νομοσχέδιο, το οποίο είναι στο στάδιο της διαβούλευσης.
Η Ομοσπονδία Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης καλεί τους συλλόγους διδασκόντων να συνεδριάσουν με τηλεδιάσκεψη και να καταγράψουν εάν τηρούνται οι προϋποθέσεις ανοίγματος των σχολείων με βάση το σχετικό υπόμνημα της ΟΛΜΕ και τους κανόνες του ΕΟΔΥ.
In.gr