Η χώρα δεν έχει λεφτά. Τελεία! Είτε με ευρώ, είτε με δραχμή. Είτε με μνημόνιο, είτε χωρίς (με μνημόνιο έχει, αλλά δεν είναι δικά της). Είτε με ΣΥΡΙΖΑ, είτε με Νέα Δημοκρατία. Είτε εκτός Ευρώπης, είτε εντός Ευρώπης (βέβαια εντός Ευρώπης μας δίνουν αυτά τα μη δικά μας, τα δανεικά του μνημονίου). Εν τοιαύτη περιπτώσει, εν κατακλείδι, ούτως ειπείν, στην τελική: η χώρα ΔΕΝ έχει λεφτά. ΔΕΝ έχει λεφτά. Και μην αρχίσουμε τα «ποιος φταίει», «ποιος τα έφαγε», «γιατί δεν έχουμε». Αν υπάρχει ονομαστικά κάποιος που θα αποδειχθεί ότι φταίει, ότι τα έφαγε και γιατί δεν τα έχουμε, ας καταδικαστεί. Αλλά ακόμα και έτσι η χώρα ΔΕΝ έχει λεφτά.
Και εμείς 8 χρόνια αντί να συζητάμε ΠΩΣ η χώρα θα αποκτήσει λεφτά, συζητάμε ποιος, που, πότε, γιατί. Το ΠΩΣ δεν το αγγίζουμε. Ε, φυσικά είναι λίγο δύσκολο το ΠΩΣ. Και αν κάποιος πάει να αρθρώσει μια κουβέντα για το ΠΩΣ έρχονται οι κραυγές και την καλύπτουν. Διότι το ΠΩΣ δεν είναι εύκολο, ούτε εύπεπτο, ούτε ευνόητο σε μια πρόταση. Το ΠΩΣ θέλει ανάλυση και ευήκοα ώτα. Ενώ οι κραυγές μέσα σε δυο λέξεις μπορούν να πουν αυτό που θέλουν. Και ευήκοα ώτα για κραυγές είναι εκατομμύρια διαθέσιμα.
Όσο η δημόσια συζήτηση αντιμετωπίζει τα θέματα αποσπασματικά και επιφανειακά, λύση για τη χώρα δεν υπάρχει. Όταν στα οκτώ χρόνια κρίσης η συζήτηση επικεντρώνεται στις συντάξεις και όχι στην ανεργία των νέων, λύση για τη χώρα και τους πολίτες δεν υπάρχει. Όταν στα οκτώ χρόνια κρίσης η συζήτηση επικεντρώνεται στα εργασιακά δικαιώματα και όχι στην απασχόληση, λύση για τη χώρα και τους πολίτες δεν υπάρχει. Όταν στα οκτώ χρόνια κρίσης η συζήτηση επικεντρώνεται στο αν κόπηκε ή δεν κόπηκε ή πόσο κόπηκε ο μισθός στο δημόσιο τομέα και όχι στο πώς θα επιβιώσουν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, λύση για τη χώρα και τον πολίτη δεν υπάρχει. Όταν στα οκτώ χρόνια κρίσης η συζήτηση επικεντρώνεται στο πώς θα διατηρηθεί το στάτους κβο της λειτουργίας του δημοσίου τομέα και όχι στο πως αυτή θα αλλάξει ώστε να γίνει πιο φιλική για τον πολίτη, τον επιχειρηματία, τον επενδυτή, λύση για τη χώρα δεν υπάρχει. Όταν στα οκτώ χρόνια κρίσης η συζήτηση επικεντρώνεται στο πώς θα μοιράσουμε τη φτώχια μας και όχι στο πώς θα φτιάξουμε ένα σύγχρονο εθνικό παραγωγικό μοντέλο, λύση για τη χώρα και τους πολίτες δεν υπάρχει. Όταν στα οκτώ χρόνια κρίσης η συζήτηση επικεντρώνεται σε ανύπαρκτα διλήμματα -τύπου μνημόνιο-αντιμνημόνιο, αριστερά-δεξιά, ευρώ-δραχμή- και όχι σε υπαρκτές λύσεις, λύσεις για τη χώρας και τους πολίτες δεν υπάρχει.
Λύση υπάρχει αν δούμε το ασφαλιστικό ως ένα θέμα που αφορά τους εργαζόμενους, τους μελλοντικούς συνταξιούχους, τις επιχειρήσεις, τα δημοσιονομικά και όχι ως ένα θέμα που αφορά μόνο τους σημερινούς συνταξιούχους. Λύση υπάρχει αν δούμε τα εργασιακά δικαιώματα ως ένα θέμα που αφορά τους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα και τους άνεργους και όχι ως ένα θέμα που αφορά τους αρχισυνδικαλιστές και μόνο. Λύση υπάρχει αν δούμε το δημόσιο ως ένα σύγχρονο παραγωγικό μηχανισμό με σύγχρονο management και όχι ως ένα δυσκίνητο μηχανισμό που πρέπει να ταΐζεται για ψηφοθηρικούς λόγους και μόνο.
Λύση υπάρχει αν δούμε την επιχειρηματικότητα ως απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη και την απασχόληση και όχι ως ένα αδηφάγο τέρας που έρχεται να εκμεταλλευθεί τον εργαζόμενο. Λύση υπάρχει αν σταματήσουμε τη συνομωσιολογία, την προσπάθεια εύρεσης εχθρών, το να τα βλέπουμε όλα σαν ένα μάτς Ολυμπιακού-Παναθηναϊκού. Τώρα που το σκέφτομαι για να τα δούμε και να γίνουν όλα αυτά πρέπει να αλλάξουμε πολλά... Άρα -λυπάμαι που το λέω- λύση για τη χώρα και τους πολίτες... μάλλον δεν υπάρχει.
*Ο κ. Ζαφείρης Βάλβης είναι επιστημονικός συνεργάτης του Ποταμιού.