Της Στέλλας Μορφογιάννη
Διαιτολόγος – Σύμβουλος Διατροφής
Ως τροφή ορίζεται κάθε στερεό ή υγρό το οποίο όταν καταπίνεται δίνει στο ανθρώπινο σώμα ενέργεια ή πρώτη ύλη για την ανάπτυξη και τη συντήρηση του ή ουσίες που ρυθμίζουν διάφορες λειτουργίες του οργανισμού. Το σύνολο των τροφών ή των μειγμάτων τροφών και στις ποσότητες στις οποίες καταναλώνονται από ένα άτομο αποτελεί το διαιτολόγιο του ανθρώπου. Ισορροπημένο θεωρείται ένα διαιτολόγιο που περιέχει επαρκείς ποσότητες όλων των θρεπτικών ουσιών. Ποιες είναι αυτές οι ουσίες;
Πρωτεΐνες οι οποίες περιέχουν αμινοξέα για ανάπτυξη και συντήρηση του οργανισμού. Υδατάνθρακες ή σάκχαρα, παρέχουν στον οργανισμό εύχρηστη ενέργεια. Λίπη παρέχουν ενέργεια υπό συμπυκνωμένη μορφή έναντι των υδατανθράκων. Άλατα τα οποία χρησιμοποιούνται για ανάπτυξη συντήρηση και ρύθμιση των λειτουργιών του οργανισμού. Βιταμίνες οι ποίες ρυθμίζουν τις λειτουργίες του οργανισμού, δεν συντίθενται από το σώμα και πρέπει να εισάγονται με την τροφή. Τα άλατα και οι βιταμίνες βρίσκονται στις τροφές σε πολύ μικρές ποσότητες.
Οι πρωτεΐνες χρειάζονται γιατί είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη, παρέχουν τα απαραίτητα αμινοξέα για τη σύνθεση των ιστών και τη συντήρηση του οργανισμού αντικαθιστώντας φθορές του, παρέχουν την πρώτη ύλη για τη δημιουργία των πεπτικών υγρών, ορμονών, πλάσματος, αιμογλοβίνης και ενζύμων, όταν πλεονάζουν από την κάλυψη των παραπάνω αναγκών χρησιμοποιούνται για παροχή ενέργειας και βοηθούν στη διατήρηση των αντιδράσεων σε διάφορα υποστρώματα μέσα στον οργανισμό όπως το πλάσμα, το εγκεφαλονωτιαίο υγρό και τις εντερικές εκκρίσεις.
Ο άνθρωπος καλύπτει το 55-60% των αναγκών του σε ενέργεια από τους υδατάνθρακες άρα είναι και η κύρια πηγή ενέργειας. Επειδή σε γενικές γραμμές προέρχονται από φυτικά τρόφιμα είναι σχετικά φθηνή πηγή ενέργειας.
Οι κυριότερες χρησιμότητες είναι παροχή ενέργειας (το αίμα έχει περιεκτικότητα 60-90 mg ανά 100 γρ. με τη μορφή γλυκόζης και τροφοδοτεί τους ιστούς που έχουν ανάγκη ενέργειας), προστατεύουν το οργανισμό από βλαβερές ουσίες, η παρουσία τους στον οργανισμό καθορίζει τη ρύθμιση του μεταβολισμού των πρωτεϊνών και του λίπους, από το ήπαρ αλλά και συμβάλουν στην ομαλή λειτουργία καρδιάς και νευρικού συστήματος.
Τα λίπη είναι η πλέον συμπυκνωμένη μορφή ενέργειας αφού παρέχει στον οργανισμό 9kcals/gr. Η προέλευση τους είναι τόσο ζωική όσο και φυτική.
Ο ανθρώπινος οργανισμός έχει ανάγκη από ορισμένα λιπαρά οξέα για ανάπτυξη, συντήρηση, καλή λειτουργία φυσιολογικών δράσεων και δεν έχει τη δυνατότητα να τα συνθέτει ενδογενώς ή τα συνθέτει σε ανεπαρκείς ποσότητες. Πρέπει να τα προμηθεύεται από τις τροφές γι’ αυτό και ονομάζονται ‘απαραίτητα λιπαρά οξέα’ (λινελαϊκό αραχιδονικό λινολενικό). Τα λίπη είναι χρήσιμα για την παράγωγή και αποθήκευση ενέργειας, προστασία και μόνωση του οργανισμού αλλά και μεταφορά βιταμινών.
