Το ξυπνητήρι χτυπά όσο έξω είναι ακόμα νύχτα. Ντους, ντύσιμο, μακιγιάζ, μαλλιά, όλα άψογα, πρωινό, κλειδιά και έφυγες. Στα φανάρια ξαναπερνάς στα γρήγορα τις σημειώσεις για την παρουσίαση. Στο γραφείο, ρυθμοί non-stop μέχρι το βράδυ. Κάπου ανάμεσα προλαβαίνεις να παραγγείλεις φαγητό και να πάρεις την αδερφή σου για ένα (πολύ) γρήγορο γεια. Μετά κατευθείαν για ποτό με το αγόρι σου και τους συναδέλφους του στην καινούρια του δουλειά. Κι όταν ξαπλώνεις εξαντλημένη, τις μικρές πλέον ώρες, συνειδητοποιείς ότι ποτέ δεν πήρες πίσω την κολλητή σου ούτε έκλεισες ραντεβού για τεστ Παπ, πως για ακόμα μία φορά έχασες το μάθημα πιλάτες, ενώ η λίστα με τις εκκρεμότητες συνεχώς μεγαλώνει. Αν σου συμβαίνει συχνά να εύχεσαι το 24ωρο να είχε τουλάχιστον άλλες τρεις ώρες, ήρθε η ώρα να μάθεις πως όσο σκέφτεσαι ότι δεν έχεις αρκετό χρόνο, τότε απλώς κάνεις τα πράγματα χειρότερα. Δες γιατί αυτή η νοοτροπία ουσιαστικά σαμποτάρει ακόμα χειρότερα τη σχέση σου με το χρόνο και πώς μπορείς να βγεις από όλο αυτό.
Και μόνο η σκέψη «Δεν έχω χρόνο» σε στρεσάρει ακόμα περισσότερο
Όπως εξηγεί ο κ. Δημήτρης Πορτοκάλης, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, «για τον καθέναν από εμάς οι αιτίες που οδηγούν στην αίσθηση ότι δεν επαρκεί ο χρόνος μας είναι διαφορετικές και ιδιαίτερες. Σε γενικές γραμμές όμως, όταν οι ακατάπαυστες, επικριτικές σκέψεις παίρνουν τα ηνία στο μυαλό μας, είτε με τη μορφή κριτικής και ενοχών για το παρελθόν είτε ως ανησυχία και φόβο για το μέλλον, χάνεται κάτι πιο πολύτιμο: το εδώ και τώρα, αυτό δηλαδή που πραγματικά υπάρχει. Τα υπόλοιπα είναι άυλες αναμνήσεις ή μελλοντικές κατασκευές που μόνο άγχος και αναβλητικότητα προκαλούν. Είναι όμως, πραγματικά, πολύ πιεστικό και εξουθενωτικό για όποιον βιώνει αυτή τη ''φλυαρία''. Η κούραση αυτή με τη σειρά της δημιουργεί περισσότερο άγχος και πίεση, βάζοντάς μας σε ένα φαύλο κύκλο. Αυτό δε σημαίνει ότι απορρίπτουμε τη σκέψη. Σημαίνει όμως ότι δεν την αφήνουμε να πάρει τον έλεγχο και να μας απορροφήσει. Σημαίνει ότι τη χρησιμοποιούμε αντί να μας χρησιμοποιεί».
Πώς θα ξαναπάρεις τον έλεγχο του χρόνου σου
1. Δες τις προτεραιότητές σου
Όταν το μυαλό κολλάει στη σκέψη «δεν έχω χρόνο», έχουμε την τάση να αφήνουμε εκτός προγράμματος ό,τι δεν επείγει, κι ας είναι σημαντικό, όπως η ανάγκη μας για ξεκούραση και χαλάρωση, κάποιες εξετάσεις που χρειάζεται να κάνουμε ή δραστηριότητες που απλώς μας δίνουν χαρά. Μπορεί, για παράδειγμα, να έχουμε πληρώσει 6μηνη συνδρομή στο γυμναστήριο, αλλά μπροστά στα deadlines για τη δουλειά, η γυμναστική μπαίνει αναπόφευκτα σε δεύτερη μοίρα. Το ένα project διαδέχεται το άλλο και σύντομα το 6μηνο έχει περάσει με εσένα να γκρινιάζεις σχεδόν καθημερινά που δεν έχεις εμφανιστεί στο γυμναστήριο ούτε μία φορά.
Η Laura Vanderkam, συγγραφέας του βιβλίου 168 Hours: You Have More Time Than You Think, προτείνει να αντικαταστήσουμε τη φράση «δεν έχω χρόνο για...» με το «δεν είναι προτεραιότητά μου». Δοκίμασε να το πεις και δες πώς νιώθεις. Μάλλον όχι και τόσο καλά, όταν συνειδητοποιείς πως π.χ. δεν είναι προτεραιότητά σου να κάνεις τεστ Παπ. Ο λόγος μας είναι ένα πολύτιμο εργαλείο ώστε να συνειδητοποιούμε τι μας συμβαίνει. Τη στιγμή που θα ακούσεις τον εαυτό σου να μιλάει, θα χτυπήσουν καμπανάκια, θα πάψεις να αγνοείς την αλήθεια και θα βάλεις σε προτεραιότητα όσα πράγματι είναι σημαντικά.
Κι αν αυτό που δείχνει να μη χωράει στο πρόγραμμά σου είναι κάτι που πράγματι δεν αξίζει να είναι πρώτο στη λίστα με τις προτεραιότητές σου, με αυτόν τον τρόπο θα επαναπροσδιορίσεις τα θέλω σου σε πιο λειτουργική βάση. Αν, δηλαδή, αυτό τον καιρό πράγματι θέλεις να επικεντρωθείς στα επαγγελματικά σου, με το να θέτεις συνειδητά τις προτεραιότητές σου, θα πάψεις να σε κατηγορείς που δεν προλαβαίνεις να συνεχίσεις τα μαθήματα ιταλικών.
2. Η έλλειψη φέρνει έλλειψη
Δύο ακαδημαϊκοί, οι Sendhil Mullainathan και Eldar Shafir, των πανεπιστημίων Harvard και Princeton αντίστοιχα, εξηγούν στο βιβλίο τους Scarcity ότι όταν επικεντρωνόμαστε στην έλλειψη, είτε αυτή αφορά το χρόνο είτε το χρήμα ή το φαγητό, επηρεάζονται όλες οι λειτουργίες του νου μας. Και μόνο η σκέψη της έλλειψης έχει την τάση να παίρνει τον έλεγχο του μυαλού μας, παγιδεύοντάς μας σε ένα φαύλο κύκλο που δεν μας αφήνει να δούμε και να εκτιμήσουμε οτιδήποτε άλλο, φρενάροντας όπως είναι φυσικό την δημιουργικότητά μας σε όλους τους τομείς της ζωής μας.
Κατά τη διάρκεια της έρευνάς τους ζήτησαν από δύο ομάδες να εντοπίσουν τις λέξεις «ντόνατ» και «σύννεφο» σε ένα κείμενο. Στη μία ομάδα συμμετείχαν άτομα που βρίσκονταν σε δίαιτα ενώ η άλλη ομάδα αποτελούνταν από ανθρώπους που δεν ακολουθούσαν κάποια συγκεκριμένη διατροφή. Οι συμμετέχοντες της πρώτης ομάδας συνέχισαν να σκέφτονται τη λέξη «ντόνατ» ακόμα και όταν τους ζητήθηκε να βρουν το «σύννεφο», ενώ τους πήρε 30% περισσότερο χρόνο να εντοπίσουν τη δεύτερη λέξη σε σύγκριση με όσους ανήκαν στην δεύτερη ομάδα. Συμπέρασμα; Επειδή είχαν εστιαστεί στη λέξη που στο μυαλό τους είχε ταυτιστεί με την έλλειψη, δηλαδή είχαν επικεντρωθεί στα ντόνατ τα οποία τους έλλειπαν λόγω της δίαιτας, αδυνατούσαν να σκεφτούν οτιδήποτε άλλο. Κατ' αναλογία, όταν σκεφτόμαστε συνεχώς «δεν έχω χρόνο», αυτή η σκέψη λειτουργεί στο μυαλό μας σαν παράσιτο, μπλοκάροντάς μας σε όλα τα πράγματα που έχουμε αναλάβει.
Οι δύο συγγραφείς προτείνουν να ασχολούμαστε με ό,τι θεωρούμε σημαντικό πριν το μυαλό μας μπει καν στη διαδικασία της έλλειψης. Επειδή αυτό που μας στρεσάρει περισσότερο σε σχέση με το χρόνο είναι η δουλειά, αν έχουμε να διαχειριστούμε άλλα σημαντικά ζητήματα, είναι προτιμότερο να τα τακτοποιήσουμε άλλη ώρα. Για παράδειγμα, αν αυτό τον καιρό θέλεις να οργανώσεις μια έκθεση ζωγραφικής/να συνεχίσεις τα ιταλικά σου/να κάνεις μια μαστογραφία, οτιδήποτε είναι σημαντικό για τη σωματική ή ψυχική σου υγεία, κανόνισε τα ραντεβού σου για νωρίς το πρωί, πριν σε παρασύρει η έλλειψη χρόνου που σχεδόν πάντα νιώθουμε μόλις πάμε στο γραφείο.
3. Χρησιμοποίησε τον χρόνο αναμονής εποικοδομητικά
Ανεβαίνεις τις κυλιόμενες σκάλες του μετρό και σε τρώει η σκέψη πως έχεις αργήσει. Τα φανάρια φαίνεται σαν να κάνουν αιώνες να ανάψουν πράσινα. Θεωρείς σπατάλη χρόνου το να περιμένεις στην ουρά για να πάρεις τον καφέ σου. Οι έρευνες των επιστημόνων αποκαλύπτουν πως αυτός ο ενδιάμεσος – κενός χρόνος είναι ικανός να σε βγάλει από την παγίδα της σκέψης «δεν έχω χρόνο» - αρκεί να τον χρησιμοποιήσεις εποικοδομητικά.
Οι καθηγητές Cassie Mogilner του πανεπιστημίου Wharton, Zoe Chance του Yale και Michael Norton του Harvard διεξήγαγαν μια σειρά ερευνών οι οποίες έδειξαν ότι όταν χρησιμοποιούμε μέρος του χρόνου μας για να βοηθήσουμε τους άλλους τελικά νιώθουμε ότι έχουμε περισσότερο χρόνο, αντί για λιγότερο. Οι μελετητές ζήτησαν από την πρώτη ομάδα να αφιερώσει λίγη ώρα ώστε να βοηθήσει ορισμένους φοιτητές με τις εργασίες τους, ενώ από μια δεύτερη ομάδα να κάνει ο καθένας κάτι για τον εαυτό του, αφήνοντάς τους να φύγουν νωρίτερα από τα εργαστήρια. Και ανακάλυψαν ότι όσοι πρόσφεραν το χρόνο τους για να βοηθήσουν κάποιον τελικά νιώθουν πως έχουν περισσότερο χρόνο. Αντίθετα, όσοι απλώς αφιέρωσαν λίγη ώρα σε ό,τι επέλεξαν οι ίδιοι για τον εαυτό τους, δεν ένιωσαν λιγότερο πιεσμένοι από το χρόνο. Όπως εξηγεί η Mogilner, «εξετάσαμε αν αυτό οφείλεται στους κοινωνικούς δεσμούς και τη χαρά που αντλεί κάποιος από το να βοηθάει τους άλλους. Αλλά τελικά βρήκαμε πως όσοι βοηθούν τους άλλους νιώθουν πιο ικανοί, σίγουροι για τον εαυτό τους και χρήσιμοι. Αισθάνονται ότι έχουν πετύχει κάτι και επομένως πως μπορούν να πετύχουν περισσότερα στο μέλλον. Κι αυτή η αποτελεσματικότητα τους κάνει να νιώθουν πως έχουν περισσότερο χρόνο... Ναι, αντικειμενικά είχαν λιγότερο χρόνο στη διάθεσή τους. Αλλά νιώθοντας αποτελεσματικοί, αύξησαν τη δημιουργικότητά τους. Όλοι είμαστε αναβλητικοί και όλοι χρειαζόμαστε να κάνουμε ένα διάλειμμα, ειδικά όταν είμαστε στρεσαρισμένοι. Αν όμως χρησιμοποιήσεις τα διάλειμμά σου για να δεις τηλεόραση, για παράδειγμα, μπορεί να το ευχαριστηθείς, αλλά δεν θα σε κάνει να νιώσεις λιγότερο πιεσμένος από το χρόνο. Είναι προτιμότερο να χρησιμοποιήσεις αυτή τη λίγη ώρα ώστε να βοηθήσεις [...] έναν γνωστό ή έναν άγνωστο, να μαγειρέψεις εθελοντικά για τους άστεγους ή να ετοιμάσεις στο σύντροφό σου το αγαπημένο του φαγητό».
Την επόμενη φορά, λοιπόν, που θα βρεθείς να περιμένεις το μετρό ή εκείνο το σημαντικό email, δες αν θα ήταν καλή ώρα να πάρεις τηλέφωνο την κολλητή σου, που ξέρεις ότι αυτή την περίοδο δεν είναι και στα καλύτερά της. Οι έρευνες είναι σαφείς: αν βλέπεις τον ενδιάμεσο χρόνο σου όχι ως κενό, αλλά ως αφορμή για να κάνεις κάτι όμορφο για έναν άλλο άνθρωπο, τότε αυτό όχι μόνο δεν θα σου στερήσει ούτε λεπτό από τον πολύτιμο χρόνο σου, αλλά θα σε κάνει να νιώσεις πως έχεις στη διάθεσή σου πολύ περισσότερη ώρα!
Πηγή: queen.gr