Οι εικόνες από το εμπορικό κέντρο-φάντασμα Pantheon Plaza της Λάρισας, όπου από τα 120 καταστήματα λειτουργούν πλέον μόνο τα δύο (μισθωμένα στη γερμανική αλυσίδα ηλεκτρικών/ηλεκτρονικών προϊόντων Media Markt και τον διεθνή όμιλο ένδυσης H&M), αναδεικνύουν τις επιπτώσεις της πολυετούς κρίσης σε αρκετές από τις μεγάλες επενδύσεις στην αγορά ακινήτων. Δημιουργούν, επίσης, σοβαρές αμφιβολίες για τη μελλοντική παρουσία του πορτογαλικού ομίλου Sonae Sierra στην Ελλάδα. Οι Πορτογάλοι, μέσω της εταιρείας Larissa ΑΕ, έχουν τη διαχείριση του εμπορικού κέντρου της Λάρισας.
Μάλιστα, η συνολική επένδυση για την ανάπτυξη του Pantheon Plaza είχε προσεγγίσει τα 77 εκατ. ευρώ, με τη μικτή εκμισθώσιμη επιφάνεια 22.000 τετραγωνικών μέτρων (τ.μ.). Ο πορτογαλικός όμιλος, με παρουσία στις περισσότερες αγορές της Ευρώπης, υποστηρίζει, πάντως, πως δεν πρόκειται να αποχωρήσει από την Ελλάδα.
Η εικόνα του Pantheon Plaza και άλλων εμπορικών κέντρων στην περιφέρεια που είχαν την ίδια τύχη επιβεβαιώνουν όσους υποστηρίζουν πως η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη είναι όντως οι πόλεις που παρουσιάζουν τις καλύτερες προοπτικές όσον αφορά στα εμπορικά κέντρα. «Η Αθήνα έχει τη μεγαλύτερη προοπτική, μιας και συγκεντρώνει το ένα τέταρτο του πληθυσμού της χώρας με το μεγαλύτερο κατά κεφαλήν εισόδημα και η Θεσσαλονίκη ακολουθεί καθώς και εκεί υπάρχει υψηλή πληθυσμιακή συγκέντρωση αλλά και καταναλωτική ζήτηση από επισκέπτες γειτονικών Βαλκανικών χωρών».
Για τις υπόλοιπες πόλεις, οι προοπτικές είναι χαμηλές για τον αντίθετο λόγο, δηλαδή ενίοτε τα εμπορικά κέντρα είναι μεγαλύτερα από αυτό που μπορεί να στηρίξει η εκάστοτε περιοχή και το κατά κεφαλήν εισόδημα αυτής. Επιπλέον, σύμφωνα με τον κο Θωμά Ζιώγα, MRICS, Senior Partner της NAI Hellas, «η κάθε περίπτωση είναι διαφορετική. Τα σημαντικότερα θέματα που εντοπίζονται είναι το μη ικανοποιητικό management, το μη ικανοποιητικό μίγμα μισθωτών (tenant mix), το όχι προσεγμένο design, το λάθος σημείο (μακριά από το κέντρο των πόλεων που εξυπηρετούν)».
Ο ίδιος τονίζει πως σε πολλές περιπτώσεις τα εμπορικά κέντρα της επαρχίας δεν προσαρμόστηκαν γρήγορα στις νέες απαιτήσεις της αγοράς και διατήρησαν υψηλά ενοίκια αποτρέποντας τους μισθωτές. Τέλος, υπάρχουν και περιπτώσεις λάθους χρηματοδότησης, με τις αγορές των οικοπέδων να γίνονται σε πολύ υψηλές τιμές επειδή θα γινόταν εμπορικό κέντρο.
Τι λένε οι Πορτογάλοι
Σε ερώτηση του Euro2day.gr για την τύχη του εμπορικού κέντρου της Λάρισας, η διοίκηση της Larissa ΑΕ έδωσε την ίδια απάντηση που δίνει τους τελευταίους μήνες! Πως «αποφάσισε να προχωρήσει τον Δεκέμβριο του 2015 στον περιορισμό του χώρου καταστημάτων του Pantheon Plaza, του εμπορικού κέντρου στη Λάρισα. Η απόφαση αυτή οφείλεται στη γενικότερη μακροοικονομική κατάσταση της ελληνικής οικονομίας σε συνδυασμό με τις επιπτώσεις από την επιβολή του ελέγχου κίνησης κεφαλαίων (capital controls) στο λιανεμπόριο και ειδικότερα τις αρνητικές επιδόσεις της τοπικής οικονομίας της Λάρισας, οι οποίες επηρεάζουν άμεσα τη λειτουργία του Pantheon Plaza».
Η διοίκηση επιμένει πως «έχει ως στόχο την υποστήριξη και τη δημιουργία των απαιτούμενων εκείνων συνθηκών για μια μελλοντική συνολική επανεκκίνηση του εμπορικού κέντρου, ή την επαναλειτουργία του υπό τη μορφή ενός νέου σχήματος λιανικού εμπορίου που θα αποτελέσει νέο προορισμό για την πόλη της Λάρισας. Προς την κατεύθυνση αυτή, η Larissa SA. εξετάζει όλες τις πιθανές λύσεις που θα βελτιστοποιούσαν τη λειτουργία του Pantheon Plaza».
Η εικόνα που συναντούν οι λιγοστοί επισκέπτες, πάντως, δεν αφήνει και πολλά περιθώρια αισιοδοξίας. Στα τέλη του 2015 αποχώρησαν σύσσωμοι οι μισθωτές (κατά πληροφορίες δεν ανανεώθηκαν και συμβάσεις από τη διοίκηση του εμπορικού κέντρου), ενώ λίγο αργότερα έκλεισαν και οι αίθουσες του κινηματογράφου Ster Cinemas.
Υπενθυμίζεται πως η Sonae Sierra σε συνεργασία με τον όμιλο Χαραγκιώνη είχε αναπτύξει το εμπορικό κέντρο Mediterranean Cosmos στη Θεσσαλονίκη, που σήμερα ανήκει στη Lamda Development ΛΑΜΔΑ +2,40%. Μια κοινή εταιρεία των Πορτογάλων με την Acropol Χαραγκιώνης είχε, επίσης, αναλάβει κατόπιν διαγωνισμού την 40ετή διαχείριση του Ολυμπιακού Κέντρου Γαλατσίου από την εταιρία Ολυμπιακά Ακίνητα (σήμερα Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου – ΕΤΑΔ). Η επένδυση ουδέποτε προχώρησε και η κοινοπραξία εξακολουθεί να έχει δικαστικές διεκδικήσεις από το ελληνικό δημόσιο.
Ο όμιλος Sonae Sierra ανήκει κατά 50% στις πορτογαλικές Sonae και SGPS και κατά 50% στη βρετανική Grosvenor. Είναι ιδιοκτήτης 45 εμπορικών κέντρων, Μικτής Εκμισθώσιμης Επιφάνειας (GLA) 1.900.000 τ.μ. και εμπορικής αξίας 6 δισ. ευρώ, ενώ συνολικά διαχειρίζεται 80 εμπορικά κέντρα σε Ευρώπη και Λατινική Αμερική. Το πλέον πρόσφατο εμπορικό κέντρο του ομίλου, το ParkLake, άνοιξε στις αρχές Σεπτεμβρίου στη Ρουμανία, με μια επένδυση που προσέγγισε τα 170 εκατ. ευρώ.
Euro2day.gr