Παρά τις... φιλότιμες προσπάθειες του Mario Draghi και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για να πειστούν οι τράπεζες της Ευρωζώνης να διοχετεύσουν τη ρευστότητά τους στην πραγματική οικονομία, με απώτερο σκοπό την αύξηση του πληθωρισμού, τραπεζικά στελέχη και αναλυτές προειδοποιούν για την έλλειψη «πραγματικής» ζήτησης.
Στην ουσία, η ΕΚΤ ωθεί τις τράπεζες να βρουν δανειολήπτες, καθώς η υπερβολική προσφορά που παρατηρείται σχεδόν... στα πάντα έχει ως αποτέλεσμα οι επιχειρήσεις να είναι ιδιαίτερα συγκρατημένες στο να επενδύσουν, άρα και να δανειστούν. Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο, μάλιστα, ο Draghi δεν στάθηκε στην περαιτέρω μείωση των επιτοκίων αλλά ανακοίνωσε ότι η ΕΚΤ θα αγοράζει και εταιρικά ομόλογα.
Όμως, εκτός από την οικονομική αβεβαιότητα και την ανησυχία για την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη, οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο των μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPLs). Το πρόβλημα είναι γνωστό ιδιαίτερα στην Ελλάδα και στις υπόλοιπες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, με τις εκτιμήσεις να τοποθετούν τα... ευρωπαϊκά «κόκκινα» δάνεια κοντά στα 1 τρισ. ευρώ.
Με δεδομένη, λοιπόν, την επιφυλακτικότητα των τραπεζών εξαιτίας των NPLs, οι πιστωτικοί όμιλοι εγκρίνουν χορηγήσεις αυστηρά και μόνο για βιώσιμα επιχειρηματικά πλάνα, ζητούν αυξημένες εξασφαλίσεις και περνούν τους δανειολήπτες από κόσκινο.
Αναλυτές αμφιβάλλουν κατά πόσο μπορεί να εξαλειφθεί άμεσα η αβεβαιότητα και να περιοριστεί η επιφυλακτικότητα των τραπεζών, ενώ προειδοποιούν ότι αν οι τράπεζες ανοίξουν την... κάνουλα των χορηγήσεων πριν βελτιωθούν σημαντικά οι συνθήκες, τότε το πρόβλημα μπορεί να γίνει πολύ μεγαλύτερο.
«Δεν είναι λογικό να προσπαθείς να δώσεις λύση σε μία κρίση, δημιουργώντας συνθήκες για την εκδήλωση μίας νέας κρίσης στο μέλλον», σημειώνει αναλυτής ξένου επενδυτικού οίκου στο Liberal.gr. «Αν οι τράπεζες αρχίσουν να δανείζουν ξανά με... μειωμένη επιφυλακτικότητα, τότε ελλοχεύει ο κίνδυνος μίας νέας πιστωτικής φούσκας, καθώς τα χρέη ιδιωτών και επιχειρήσεων έχουν αυξηθεί σε πολύ υψηλό επίπεδο», προσθέτει ο ίδιος.
Η ΕΚΤ πληρώνει τις τράπεζες για να δανείσουν
Ο νέος γύρος των TLTRO και το bonus του 0,4% που είναι διατεθειμένη η ΕΚΤ να πληρώσει στις τράπεζες που θα διοχετεύσουν στην πραγματική οικονομία το σύνολο των κεφαλαίων που θα δανειστούν δείχνει το μέγεθος του προβλήματος. Διότι, στον προηγούμενο γύρο των μακροπρόθεσμων αυτών δανείων, οι περισσότερες τράπεζες απλώς αντικατέστησαν με τα φθηνά κεφάλαια που πήραν από την ΕΚΤ, άλλες ακριβότερες πηγές δανεισμού.
Τραπεζικά στελέχη τονίζουν ότι ορισμένες τράπεζες θα ωφεληθούν από τα TLTRO, ωστόσο, πανευρωπαϊκά το θέμα της παροχής νέων δανείων δεν... κολλάει στην έλλειψη ρευστότητας αλλά κυρίως στον συνδυασμό ποιότητας των πιστώσεων και απαιτούμενων κεφαλαίων.
Οι υπερχρεωμένοι και οι επιφυλακτικοί
Μπορούν οι τράπεζες να δώσουν νέα δάνεια, ακόμη κι αν φοβούνται ότι αυτά θα... κοκκινίσουν και ποιοι είναι αυτοί που πραγματικά θέλουν να δανειστούν υπό τις υφιστάμενες συνθήκες;
Το ζήτημα είναι πολύπλοκο και δεν απασχολεί μόνο τον τραπεζικό κλάδο αλλά την οικονομία γενικότερα, καθώς το φάντασμα του αποπληθωρισμού συνεχίζει και πλανάται πάνω από την Ευρώπη.
Από τη μία πλευρά είναι κυρίως οι επιχειρήσεις – αλλά και τα νοικοκυριά – που δεν βρίσκονται στη... λίστα των τραπεζών με τους επιλέξιμους δανειολήπτες καθώς συμπεριλαμβάνονται στο μεγάλο ποσοστό των υπερχρεωμένων.
Στον αντίποδα βρίσκονται οι επιχειρήσεις που δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα χρεών και άρα μπορούν να δανειστούν αλλά είτε διαθέτουν περισσευούμενη ρευστότητα και δεν χρειάζονται δάνεια, είτε ανησυχούν τόσο για την οικονομία που τηρούν στάση αναμονής και δεν επενδύουν σε νέα project.
Η ελληνική διάσταση
Όπως έχει αναφέρει το Liberal.gr, οι ελληνικές τράπεζες, στην προσπάθειά τους να αυξήσουν τις πιθανότητες επιστροφής στην κερδοφορία στο τέλος του 2016, προχωρούν σε καμπάνιες για την προσέλκυση «βιώσιμων» δανειοληπτών.
Βέβαια, με τον... βραχνά των «κόκκινων» δανείων να αποτελεί την πρώτη προτεραιότητα των εγχώριων πιστωτικών ομίλων και τη φυγή καταθέσεων, το βάρος πέφτει στην αξιοποίηση των επιδοτούμενων ευρωπαϊκών προγραμμάτων για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και σε εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης.
Την ίδια ώρα, καταλυτικός παράγοντας για την αύξηση των πιστώσεων στην ελληνική αγορά είναι η όσο το δυνατόν συντομότερη ολοκλήρωση της αξιολόγησης, καθώς οι τράπεζες αναμένουν θετικές εξελίξεις που θα τους επιτρέψουν να έχουν πρόσβαση στη φθηνή χρηματοδότηση της ΕΚΤ.
Κωνσταντίνος Μαριόλης (Liberal.gr)