Από το γραφείο στο σπίτι μπροστά στην τηλεόραση και το πρωί πουρνό-πουρνό πίσω στο γραφείο, ολοένα περισσότεροι άνθρωποι περνάνε ατέλειωτες ώρες καθημερινά σε καθιστή θέση. Η τάση αυτή όμως έχει σοβαρές συνέπειες στην υγεία, όπως αποκαλύπτουν η μία μελέτη μετά την άλλη.
Το γενικό συμπέρασμά τους είναι πως όταν κάποιος κάθεται πίσω απ' το γραφείο του επί 6 ή 7 ώρες στη σειρά, βλάπτει σοβαρά την υγεία του, διατρέχοντας αυξημένο κίνδυνο καρδιοπάθειας, προβλημάτων στον αυχένα και τη μέση, διαβήτη, ορισμένων μορφών καρκίνου και άλλων δεινών.
Ακόμα, δε, κι αν διαθέτει καθημερινά κάποια ώρα για να γυμνάζεται, δεν φαίνεται να αντισταθμίζει την βλάβη που υφίσταται από την πολύωρη ακινησία σε μια καρέκλα.
«Ο μέσος άνθρωπος περνάει πλέον όρθιος μόλις το 35% της μέρας του, όταν κάποτε ήταν όρθιος το 90%. Αυτό δεν θα μπορούσε να είναι άμοιρο συνεπειών», λέει ο επιδημιολόγος δρ Ανάπ Κανόντια, από το Κέντρο Εξατομικευμένης Φροντίδας Υγείας του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Οχάιο, ο οποίος μελετά επισταμένα τις συνέπειες της ακινησίας στο γραφείο.
Τον περασμένο μήνα δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Journal of Physical Activity & Health» μελέτη του Πανεπιστημίου Northwestern που έδειξε πως μία έξτρα ώρα καθισιό την ημέρα στην ηλικία των 60 ετών και άνω, σχετίζεται με αύξηση του κινδύνου αναπηρίας κατά 50% τα επόμενα χρόνια.
Πριν από δύο χρόνια, εξάλλου, μελέτη που δημοσιεύθηκε στην «Επιθεώρηση της Αμερικανικής Ιατρικής Εταιρείας» (JAMA), κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ανά 2 πρόσθετες ώρες ακινησίας στο γραφείο ή μπροστά στην τηλεόραση αυξάνεται κατά το ένα πέμπτο ο κίνδυνος διαβήτη και κατά 15% ο κίνδυνος καρδιοπάθειας.
Φλεγμονή και ινσουλίνη
Γιατί συμβαίνει αυτό; Μία πιθανή εξήγηση έδωσε το 2012 μελέτη που δημοσιεύθηκε στο πιο έγκυρο καρδιολογικό περιοδικό παγκοσμίως, το «Circulation». Όπως έδειξε, όλοι οι φλεγμονώδεις δείκτες είναι αυξημένοι σε όσους διάγουν καθιστική ζωή - και η αύξηση αυτή «μεταφράζεται» σε τάση εκδήλωσης σοβαρών καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Επιπλέον, η υπερβολική ακινησία μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη αντοχή στην ινσουλίνη - μία διαταραχή που θεωρείται πρόδρομη κατάσταση στον διαβήτη τύπου 2, κατά τον λέκτορα Ενδοκρινολογίας δρα Μαρκ Βάντερπαμπ, από το Νοσοκομείο Royal Free του Λονδίνου.
Η ινσουλίνη είναι η ορμόνη που διασπά το σάκχαρο (γλυκόζη), το οποίο αποθηκεύεται στους μυς και στο ήπαρ. Όταν το σάκχαρο φτάσει στα κύτταρα των μυών, ενεργοποιείται μία αλληλουχία χημικών διεργασιών που του επιτρέπουν να εισέλθει στο εσωτερικό τους.
«Η ευκολία με την οποία θα γίνει η μετάβασή του στο εσωτερικό των κυττάρων είναι γνωστή ως ευαισθησία στην ινσουλίνη», εξηγείο δρ Βάντερπαμπ. Όταν, λοιπόν, ένας άνθρωπος περνάει ώρες ακίνητος, «οι μύες του γίνονται ολοένα λιγότερο ικανοί να δεσμεύουν το σάκχαρο από το αίμα και έτσι αναπτύσσουν ολοένα μεγαλύτερη αντοχή στην ινσουλίνη», προσθέτει.
Ακόμα και μία μέρα παρατεταμένης ακινησίας είναι αρκετή για να φανεί η μείωση στην αντίδραση στην ινσουλίνη, σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης στο Amherst που δημοσιεύθηκε πριν από τρία χρόνια.
Προβλήματα στα πόδια
Οι συνέπειες της ακινησίας δεν τελειώνουν εδώ. Όπως εξηγεί ο δρ Μαρκ Ουάιτλι, επισκέπτης καθηγητής Αγγειοχειρουργικής στο Πανεπιστήμιο του Σάρεϊ και ιδρυτής της Κλινικής Whiteley, στο δυτικό Λονδίνο, η πολύωρη, συνεχής ακινησία σε μία καρέκλα πιέζει τις φλέβες των ποδιών, με συνέπεια να «διαρρέουν» πρωτεΐνες και υγρά στους περιβάλλοντες ιστούς και να αναπτύσσεται φλεγμονή.
Βραχυπρόθεσμα αυτό οδηγεί σε πρήξιμο των αστραγάλων που παύουν να ξεχωρίζουν από το υπόλοιπο πόδι, ενώ μακροπρόθεσμα μπορεί να εμφανιστούν καφέ κηλίδες και σκλήρυνση του δέρματος, και τελικά πληγές στα πόδια, προσθέτει ο δρ Ουάιτλι. Η πολύωρη ακινησία θεωρείται επίσης παράγοντας κινδύνου για τη δημιουργία θρόμβων στις φλέβες που βρίσκονται βαθιά στα πόδια.
Και μετά είναι τα προβλήματα στα γόνατα. Αν και η κύρια αιτία οστεοαρθρίτιδας στα γόνατα είναι η παχυσαρκία, ολοένα περισσότεροι άνθρωποι και μάλιστα νέοι απευθύνονται στους γιατρούς με πόνους στα γόνατα που οφείλονται στην ακινησία.
Όπως εξηγεί ο δρ Φίλιπαν Κόναχαν, καθηγητής Μυοσκελετικής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Ληντς και σύμβουλος στον βρετανικό οργανισμό Arthritis Care, η ακινησία επιβαρύνει τα γόνατα λόγω της εξασθένησης των μυών των ποδιών.
«Η δυσκολία στην έγερση από την καρέκλα δίχως στήριξη στα χέρια αποτελεί ένδειξη εξασθένησης των τετρακέφαλων μηριαίων μυών», λέει. «Η μυϊκή αδυναμία μπορεί να οδηγήσει στην οστεοαρθρίτιδα, διότι οι αδύναμοι μύες δεν μπορούν να προστατεύσουν τις αρθρώσεις από τις πιέσεις που δέχονται».
«Βλέπουμε τεράστια αύξηση στον αριθμό των ανθρώπων που πάσχουν από πόνους στα γόνατα εξαιτίας της καθιστικής ζωής», προσθέτει η κυρία Σάμμυ Μάργκο, εκπρόσωπος της Εταιρείας Φυσιοθεραπείας (CSP) της Βρετανίας.
«Σε μεγάλο βαθμό είναι νέοι άνθρωποι με δουλειές γραφείου, τις οποίες κάνουν εδώ και 10 ή 20 χρόνια. Πολύ σημαντικό ρόλο έχει επίσης παίξει η ενασχόληση με το Ίντερνετ και την TV στον ελεύθερο χρόνο».
Πονοκέφαλος και «καούρες»
Και σαν να μην έφταναν όλ' αυτά, η πολύωρη παραμονή μπροστά στα κομπιούτερ μπορεί να οδηγήσει στον πονοκέφαλο, επειδή προκαλεί προβλήματα στα νεύρα του αυχένα, κατά τον δρα Άντυ Ντώσον, διευθυντή της Κλινικής Κεφαλαλγίας στο Νοσοκομείο του King'sCollege του Λονδίνου. Αν μάλιστα η πολύωρη ακινησία συνδυάζεται και με κακή στάση του σώματος, οι πονοκέφαλοι μπορεί να είναι ακόμα πιο συχνοί.
Από την πλευρά του, ο δρ Άντον Εμάνουελ, γαστρεντερολόγος στο Νοσοκομείο του UniversityCollege στο Λονδίνο, προειδοποιεί ότι η ακινησία μπορεί να επιβραδύνει την πέψη των τροφίμων και τελικά να οδηγήσει σε «καούρες». Αυτός είναι και ο λόγος που ένας περίπατος μετά από το γεύμα θεωρείται ό,τι πρέπει για να «χωνέψει» κάποιος το φαγητό του.
Η ακινησία είναι εχθρός και της καλής λειτουργίας των εντέρων, διότι δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για την ανάπτυξη δυσκοιλιότητας. Αν και η άσκηση δεν αποτελεί θεραπεία για τη δυσκοιλιότητα, ο δρ Εμάνουελ λέει πως μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισής της.
Η καθιστική ζωή έχει σχετιστεί επίσης με αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου του παχέος εντέρου. Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Δυτικής Αυστραλίας ανακάλυψαν προ ετών ότι όσοι κάνουν καθιστική εργασία επί περισσότερα από 10 χρόνια, έχουν σχεδόν διπλάσιες πιθανότητες καρκίνου του εντέρου σε σύγκριση με όσους έχουν χειρωνακτικά επαγγέλματα, ανεξάρτητα από το αν γυμνάζονται στον ελεύθερο χρόνο τους ή όχι.
Η μέση
Αυτή, πάντως, που κατ' εξοχήν υποφέρει από την καθιστική ζωή είναι η σπονδυλική στήλη, η οποία χάνει την ευλυγισία της και γίνεται επιρρεπής στην εμφάνιση βλάβης με την παραμικρή κίνηση - ακόμα και όταν κάποιος σκύψει για να δέσει τα κορδόνια του.
«Οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι συμπιέζονται όταν καθόμαστε και η συνεχής συμπίεση μπορεί να εκτοπίσει προσωρινά το ζελατινοειδές κέντρο τους», εξηγεί η δρ Σκάρλετ ΜακΝάλι, ορθοπεδικός χειρουργός στο Νοσοκομείο Eastbourne. «Έτσι, με μία απότομη κίνηση μπορεί να δημιουργηθεί μία κήλη ή άλλη βλάβη».
Τι να κάνετε
Για να προστατευθεί κάποιος από τις συνέπειες της ακινησίας, πρέπει να φροντίσει να σηκώνεται κάθε 20 λεπτά έως μισή ώρα από την καρέκλα και να περνά λίγα λεπτά όρθιος, τονίζει ο δρ Μάικ Τρενέλ, καθηγητής Κίνησης & Μεταβολισμού στο Πανεπιστήμιο του Νιούκασλ.
Το ιδανικό, δε, είναι όση ώρα στέκεται όρθιος να φροντίζει να κρατά ολόϊσιο το σώμα του, ώστε να κινητοποιούνται οι μεγάλες μυϊκές ομάδες της στάσης του σώματος, δηλαδή οι κοιλιακοί, οι τετρακέφαλοι μηριαίοι και οι ραχιαίοι μύες, προσθέτει.
Για την προστασία του κυκλοφοριακού από την ακινησία, όταν καθόμαστε πρέπει να κινούμε όσο το δυνατόν συχνότερα τα δάκτυλα των ποδιών, κατά τον καθηγητή Μαρκ Ουάιτλι.
Για την προστασία της λειτουργίας του πεπτικού, ο γαστρεντερολόγος Άντον Εμάνουελ συνιστά 10 λεπτά χαμηλής έντασης γυμναστικής την ημέρα (όπως λ.χ. το να ανεβοκατεβαίνει κάποιος τη σκάλα με τα πόδια), ενώ καλή ιδέα θα ήταν και ένας περίπατος μετά το φαγητό.
Όσον αφορά την προστασία της μέσης, και γι' αυτήν είναι απαραίτητη η συχνή έγερση από την καρέκλα (κάθε 20-30 λεπτά), καθώς και να κάνει κανείς όσο το δυνατόν περισσότερες δουλειές όρθιος, κατά την ορθοπεδικό Σκάρλετ ΜακΝάλι.
Πηγή: Real.gr