Στην εποχή του Ίντερνετ και της ανόδου των social media, το κυριολεκτικά πανάρχαιο φαινόμενο που είναι ευρέως γνωστό ως «ράδιο αρβύλα» ζει πραγματικές ημέρες δόξας, καθώς η διασπορά ψευδών ειδήσεων και φημολογιών είναι εξαιρετικά εύκολη στο «παγκόσμιο χωριό» του Διαδικτύου.
Στην εξάλειψη, ή έστω, μείωση, του φαινομένου αυτού ευελπιστεί να οδηγήσει ένα project υπό την ονομασία «Φήμη» (Pheme), πάνω στο οποίο εργάζεται ομάδα επιστημόνων του Πανεπιστημίου του Sheffield, σε συνεργασία με άλλα βρετανικά και μη πανεπιστήμια, καθώς και εταιρείες, σύμφωνα με το BBC.
Στην ουσία, πρόκειται για έναν «ανιχνευτή ψεύδους» για κοινωνικά δίκτυα, ο οποίος θα αναλύει σε πραγματικό χρόνο μία online δημοσίευση, προσπαθώντας να διαπιστώσει εάν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα ή όχι. Παράλληλα, θα εξετάζει λογαριασμούς σε κοινωνικά δίκτυα για το αν έχουν δημιουργηθεί ειδικά για τη διασπορά φημών και ψευδών πληροφοριών.
Ο στόχος της ομάδας, με επικεφαλής την δρα Καλίνα Μποντσέβα, είναι να βοηθηθούν οι αρχές και οι υπηρεσίες εκτάκτου ανάγκης έτσι ώστε να ανταποκρίνονται ταχύτερα και αποτελεσματικότερα σε γεγονότα που χρήζουν αντιμετώπισης.
Το όλο πρόγραμμα βασίζεται σε έρευνες για τη χρήση των κοινωνικών δικτύων κατά τις ταραχές στο Λονδίνο το 2011. Τα δεδομένα που αναλύονται περιλαμβάνουν δημοσιεύσεις στο Twitter, σχόλια σε forums και δημόσια σχόλια στο Facebook.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, οι online φήμες θα χωρίζονται σε τέσσερις κατηγορίες: εικασίες, αμφισβητήσεις/διαμάχες, παραπληροφόρηση και σκόπιμη παραπληροφόρηση.
«Το 2011, μετά τις ταραχές του 2011, υπήρξε πρόταση για κλείσιμο των κοινωνικών δικτύων, για να μη χρησιμοποιούνται από τους ταραχοποιούς ως μέσα οργάνωσης» είπε στο BBC η δρ. Μποντσέβα.
«Αλλά τα κοινωνικά δίκτυα παρέχουν επίσης χρήσιμες πληροφορίες. Το πρόβλημα είναι ότι όλα γίνονται τόσο γρήγορα, και δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε γρήγορα την αλήθεια από τα ψέματα» πρόσθεσε.
Το σύστημα θα κατηγοριοποιεί τις πηγές πληροφόρησης, αξιολογώντας την αξιοπιστία τους. Στις κατηγορίες περιλαμβάνονται ΜΜΕ, δημοσιογράφοι, ειδικοί, αυτόπτες μάρτυρες, απλοί πολίτες και bots, τα οποία παράγουν αυτόματα δημοσιεύσεις.
Επίσης, θα εξετάζονται τα ιστορικά και τα υπόβαθρα λογαριασμών, για να μπορεί να εξάγεται συμπέρασμα σχετικά με το αν είναι «αυθεντικοί» ή αν έχουν δημιουργηθεί απλά και μόνο για τη διασπορά φημών. Παράλληλα, θα εξετάζονται συζητήσεις σε κοινωνικά δίκτυα για να φανεί ο τρόπος εξέλιξής τους, ενώ θα ελέγχονται και πηγές.
Όπως σημείωσε η δρ. Μποντσέβα, θα αναλύεται μόνο κείμενο και όχι εικόνες, καθώς η ανάλυση μίας εικόνας για να διαπιστωθεί εάν έχει τροποποιηθεί ή όχι κρίνεται εξαιρετικά δύσκολη.
Το πρόγραμμα θα διαρκέσει τρία χρόνια και περιλαμβάνει πέντε πανεπιστήμια (Sheffield, Warwick, King's College London, Saarland στη Γερμανία και Modul στη Βιέννη). Επίσης, συμμετέχουν τέσσερις εταιρείες: Atos, iHub, Ontotext και swissinfo. Στο τέλος του εγχειρήματος ελπίζεται ότι θα δημιουργηθεί ένα ειδικό εργαλείο για χρήση από δημοσιογράφους.